Nieuwe aanwinst collectie Tjarda Van Starkenborgh
Waddenmuseum Borg Verhildersum is erin geslaagd op een veiling in Washington (VS) het portret van een jonge dame Tjarda Van Starkenborgh te verwerven. Het portret is geschilderd rond 1720-1725 door een onbekende kunstenaar en is nu te zien in de eetkamer van de borg. Er waren twee portretten te koop: twee zussen. Verhildersum kon er slechts een kopen met het beperkte budget dat beschikbaar was. Toch is het een feest voor Verhildersum, en een verrijking van het verhaal van de Groninger landadel dat verteld wordt in de borg.
Het is heel bijzonder dat op Verhildersum zoveel portretten te zien zijn van mensen die daadwerkelijk op de borg woonden. Het zijn vooral leden van de familie Tjarda Van Starkenborgh die eeuwenlang eigenaar van de borg was: van 1587 tot 1822.
Het grootste familieportret van Nederland, met daarop het gezin van Allard en Gratia Tjarda van Starkenborgh en centraal hun oudste zoon Edzard (1673), hangt in de grote zaal en in de eetkamer zijn hun nazaten te zien. Het onlangs verworven portret van de jongedame hangt tijdelijk op de plek van het portret van Gratia Susanna Clant van Scheltkema Nijenstijn, de moeder van Edzard die ook op het familieportret staat. Het portret van Gratia, de grootmoeder van de beide zussen waarvan de portretten onlangs werden geveild, is in restauratie en wordt eind dit jaar terug verwacht. Dan hangen we de portretten van grootmoeder Gratia en haar kleindochter naast elkaar.
Wie van de twee: Gratia of Anna?
Het aangekochte portret is afkomstig uit de erfenis van de nazaten van de Amerikaanse tak van de familie Tjarda van Starkenborgh Stachouwer. Met name Christine Cheston Tjarda Van Starkenborgh Stachouwer (1924- 2000), dochter van Alidius Tjarda Van Starkenborgh (1888-1978) en Christine Marburg (1891 -1989). Christine Marburg schonk in 1968 het grote familieportret aan Verhildersum. Jan Pieter de Groot deed onderzoek om antwoord te vinden wie de dame op het portret is. Jan Pieter de Groot is genealoog gespecialiseerd in Groninger families. Hij is ook degene die onderzoek deed naar de maaksters van de merklappen die nu tentoongesteld zijn in de Museum boerderij. Er blijken maar twee zussen in aanmerking te komen. Het betreft Anna Catharina Tjarda van Starkenborgh 1692-1749, die ongehuwd overleed op Schiermonnikoog, en haar zus Gratia Suzanne Tjarda van Starkenborgh 1695-1759 die op 30 jarige leeftijd in 1725 trouwde met Johan Stachouwer 1687-1734. Dit gezin bleef kinderloos. Doordat Anne en Gratia geen nazaten hebben is het aannemelijk dat beide portretten bij hun broer Ludolf Coppen Tjarda van Starkenborgh 1696-1777 terecht zijn gekomen, vervolgens steeds samen binnen deze familie worden door vererfd en zo uiteindelijk in Amerika terechtkwamen.
We weten helaas niet of het portret dat nu te zien is in Verhildersum Anna of Gratia betreft. Mogelijk levert onderzoek naar boedelinventarissen hierop ooit het antwoord.
Het portret dat nu in Verhildersum hangt: Anna of Gratia Tjarda Van Starkenborgh. En hieronder haar zus, helaas is niet bekend waar het portret van de zus is gebleven.
De moeder van deze dames is waarschijnlijk Hiddina Anna, de zus van Edzard. Zij staat op het grote familieportret dat ook in Verhildersum hangt. En in het midden van het portret van de drie zussen van Edzard dat op de Menkemaborg hangt.
Vermoedelijke tantes en moeder van Anna en Gratia: tante Bouwina 1660-1709, moeder Hiddina Anna 1657-???? en tante Frederica 1649-1687 (Martinus van Grevenbroeck 1673).
De gelijkenis van beide zussen met bijvoorbeeld Bouwina, hun tante rond dezelfde leeftijd geportretteerd, is sterk. Vergelijking met de waarschijnlijke moeder is lastiger, vanwege het feit dat zij veel jonger is op het moment dat ze werd afgebeeld.
Ter aanvulling: Het familieportret en het portret van Edzard in Verhildersum, samen met het portret van de drie zussen (te zien in de Menkemaborg) zijn de enige bekende schilderijen gemaakt door Martinus van Grevenbroeck, rond 1673.